Դավաճանության հայտնագործությունը, եթե այն իսկապես եղել է, մեծագույն հայտնագործություններից մեկն է։ Առաջին հերթին այն պատճառով, որ մենք կարող ենք ցուցադրել մեր մեծահոգությունը` ներելով դավաճաններին եւ կարող ենք առնել մեր վրեժը չներելով դավաճանությունը: Դավաճանությունը համարվում է չարիքներից մեծագույնը: Դավաճանում են ընդհանուր գործին, համերաշխությանը, կրոնական, բարոյական, ազգային հասակարգային շահերին: Դավաճանում են վախկոտությունից, շահամոլությունից, եսամոլությունից դրդված, լավագույն դեպքում՝ մոլորված են լինում: Բայց ո՞վ է որոշում՝ ի՞նչն է դավաճանություն. այս հարցը պատասխան չունի, ամեն ինչ որոշում է կոնտեքստը: Որոշիչը հասարակական կամ պետական շահն է. իսկ այն, ինչը վնասում է այդ շահին՝ դավաճանություն է: Այս չափանիշը այնքան հեղհեղուկ և հարաբերական է, որ ի վերջո մնում է միայն վերջին չափանիշը՝ ինքն իրեն չդավաճանելը: Ո՞վ է որոշում դավաճանության եղելությունը, ո՞վ է դավաճանը կամ ի՞նչ է դավաճանությունը:
Օրինակ պոեմում տեղի է ունենում հետևյալը: Թմկաբերդի իշխանը Թաթուլն է, որը հաջողությամբ կարողանում է չեզոքացնել պարսից Նադիր շահի հարձակումները: Բերդի տիրուհու(որին Թումանյանը անուն չէր տվել, իսկ Սպենդիարյանը տվել էր Ալմաստ անվանումը) մոտ Նադիրը ուղարկում է աշուղների, որոնք վկայում են, որ շահը ցանկանում է ամուսնանալ տիրուհու հետ և դարձնել իր տերության թագուհին: Ագահ և փառամոլ գեղեցկուհին մինչև անգիտակից վիճակը հարբեցնում է Թաթուլին և նրա զինվորներին և ապա դավաճանաբար բացում դարպասները: Նրանց բոլորին սպանում են:
Ինչու՞ տիրուհին չարեց վերջին քայլը դեպի փառքը: Ինչո՞ւ այդ վերջին քայլը՝ Նադիրին հաճոյանալը, նրան թվաց ավելի մեծ դավաճանություն, քան հայրենիքի և ամուսնու դավաճանությունը: Ավելի պարզ. ի՞նչ է փորձում պահպանել դավաճանը, ինչի՞ն է մնում անդավաճան, երբ դավաճանում է:
Ալմաստի արարքը կարելի է հասկանալ որպես ձգտում ատել և լինել ատված, չնայած հոգու խորքում, անկասկած, ցանկանում էր սիրել և լինել սիրված: Ինչպես ամեն մի դավաճան՝ նա ևս վախենում է ամուր և մշտական կապից, ցանկանում ավերել հաստատված կապվածությունը: Եթե նրա համար սիրելը անհնար է, իսկ Ալմաստը հասկացավ, որ չի կարող սիրել նաև Նադիրին, ապա նրան մնում է ատելություն հարուցելու հաճույքը, այն միակ բավականությունը, որ նա կարող է իրեն տալ: Վերջին անգամ և ընդմիշտ:
Իմ կարծիքով կան դավաճանություններ, որոնք արժանի են ներման: Օրինակ կարող է լինել դավաճանություն, որը կատարելով անձը փրկում է մի ավելի մեծ բան,քան այն ինչին դավաճանում է: Այդպիսի դավաճանություն կարող է լինել հայրենիքի բարօրության համար կատարվածը: Բայց եթե մենք քննարկում ենք այն դավաճանությունը, որը ներկայացնում է Հովհաննես Թումանյանը իր պոեմում, ես կարող եմ ասել,որ այդ դավաճանությունը ներում չունի, քանի որ դա կատարվել է միայն և միայն փառքի համար:Իմ կարծիքով թմկատիրուհին ստացավ իր արժանի վախճանը, որը սակայն չի կարող փոխատուցել այն քաջերի կյանքը, որոնց արյունը իր պատճառով հեղվեց:
Комментариев нет:
Отправить комментарий